De wettelijke verdeling bij nalatenschappen [erfrecht] [advocaat erfrecht]

Wettelijke verdeling: de langstlevende partner krijgt van rechtswege het eigendom over alle zaken en schulden die deel uitmaken van de nalatenschap.

Wettelijke verdeling

De wettelijke verdeling is de standaard wijze van afwikkeling van nalatenschappen in Nederland.

De wettelijke verdeling is opgenomen in art. 4:13 BW en komt erop neer dat de langstlevende echtgenoot alle goederen en schulden van de erflater toegedeeld krijgt.

De andere erfgenamen krijgen een niet opeisbare vordering op de langstlevende ter grote van hun erfdeel. De omvang van die vordering moet in beginsel worden vastgesteld door middel van een boedelbeschrijving.

Informatie met betrekking tot nalatenschap

De erfgenamen hebben recht op alle informatie die nodig is om de omvang van de boedel vast te kunnen stellen. Desnoods kunnen de erfgenamen ook zelf instanties (bijvoorbeeld banken etc.) aanschrijven om hen van nadere informatie te voorzien ten aanzien van de omvang van de nalatenschap.

Vordering op langstlevende

De vordering wordt pas opeisbaar nadat de langstlevende echtgenoot overlijdt, failleert, of in de schuldsanering terecht komt. Dan kan de erfgenaam de erfenis opeisen en betaling afdwingen. In een testament kunnen ook andere situaties worden bepaald waarbij de vordering opeisbaar wordt. Een veel voorkomende opeisbaarheidsgrond is het hertrouwen van de langstlevende partner.

Wilsrechten

De wet bepaalt daarnaast dat bij het hertrouwen (of het aangaan van een geregistreerd partnerschap) de kinderen een beroep kunnen doen op hun zogenoemde wilsrechten (art. 4:19 BW). Dit komt erop neer dat de langstlevende op verzoek van het kind goederen aan het kind over dient te dragen met een waarde gelijk aan de vordering van het kind op de langstlevende. Deze verplichting geldt ook indien de ouders van het kind zijn gescheiden en de overleden ouder is hertrouwd (art. 4:22 BW). Het laatst genoemde wilsrecht wordt echter vaak in het testament uitgesloten.

De kinderen/erfgenamen krijgen op grond van de wet dus vaak pas geld uit de nalatenschap op het moment dat de laatst overgebleven ouder of stiefouder overlijdt.

Stiefouder

Als de langstlevende/stiefouder een stuk jonger is dan de ouder kan het zijn dat daar een lange periode tussen zit.

Dit zijn ook de situaties die in de praktijk tot juridische conflicten kunnen leiden. Door het overlijden van de ouder vervaagt de band met de stiefouder. De stiefouder doet, in de ogen van de kinderen, onvoldoende om de omvang van de nalatenschap inzichtelijk te maken. Vervolgens ontstaan er conflictsituaties.

De langstlevende heeft in beginsel de vrije beschikking over het geërfde vermogen. Wel is het zo dat de langstlevende een schuld heeft aan de andere erfgenamen van erflater. Als er een rente verschuldigd is over die schuld kan de schuld van de langstlevende aan de erfgenamen met de jaren sterk oplopen.

Als erfgenaam met een vordering op de langstlevende sta je niet helemaal met lege handen. Vaak is het voor de langstlevende geen prettig idee om schulden te hebben aan de kinderen/erfgenamen van erflater.

Pauliana

Dit beperkt de langstlevende ook in de mogelijkheden om het geld uit te geven. Als de langstlevende bijvoorbeeld haar vermogen gaat schenken en er onvoldoende overblijft voor de erfgenamen, kan dat onrechtmatig zijn jegens de erfgenamen. De erfgenamen kunnen dan na het overlijden van de langstlevende de schenkingen proberen aan te vechten met bijvoorbeeld een beroep op pauliana. Als dat beroep slaagt moeten de schenkingen worden terugbetaald aan de nalatenschap.

Afkopen van kindsdeel

Het kan in bepaalde gevallen voor zowel de langstlevende als de erfgenamen/kinderen interessant zijn om een voorstel tot afkoop van de vordering op de langstlevende in overweging te nemen. De langstlevende kan op deze manier wellicht op een goedkope manier van haar schulden afkomen en de kinderen/erfgenamen krijgen eerder (een gedeelte van) hun vordering uitgekeerd.

In een testament kan overigens afgeweken worden van de wettelijke verdeling zodat de kinderen/erfgenamen bijvoorbeeld wel al een gedeelte van hun erfenis uitgekeerd krijgen bij overlijden.

Juridische bijstand

Wilt u advies over hoe om te gaan met een nalatenschap en de wettelijke verdeling, of het opeisen of afkopen van de nalatenschap, neem dan contact op met een van onze erfrecht advocaten in Alkmaar. De advocaten erfrecht van Rensen advocaten zijn onder meer gespecialiseerd in het adviseren en procederen met betrekking tot de afwikkeling van nalatenschappen.

Zie ook de blog Wettelijke vererving en het kindsdeel.